داروهای جدید درمان دیابت
داروهای جدید درمان دیابت در سال‌های اخیر داروهای جدید ضد دیابت به بازار دارویی عرضه گردیده است ولی هنوز استفاده وسیع از این داروها شروع نشده است.
داروهای جدید درمان دیابتدر سال‌های اخیر داروهای جدید ضد دیابت به بازار دارویی عرضه گردیده است ولی هنوز استفاده وسیع از این داروها شروع نشده است.
در اینجا دو گروه از این داروها را مورد بحث قرار می‌دهیم:
1. مهارکننده‌های «انتقال‌دهنده‌ی همزمان قند و سدیم در لوله‌های کلیه»- به عبارت ساده‌تر SGLT2 Inhibitors
به علت عدم وجود یافته‌های متقن در مورد استفاده‌ی طولانی مدت از این داروها و عوارض احتمالی، استفاده از اینها به صورت روزمره توصیه نمی‌شود. از این گروه می‌توان به عنوان خط سوم درمان در بیمارانی که به ترکیب متفورمین و سولفونیل اوره جواب نمی‌دهند و به هر دلیلی نتوان از انسولین استفاده کرد، کمک گرفت.
در حالت طبیعی 90 درصد گلوکز فیلتر شده در گلومرولهای کلیه توسط لوله‌های خمیده نزدیک در نفرون‌های کلیه بازجذب می‌شود. عامل این بازجذب ناقل پروتئینی به نام SGLT2 است. کار این داروها مهار ناقل فوق و در نتیجه جلوگیری از بازجذب گلوکز و دفع آن در ادرار است. در نتیجه به طور روزانه مقدار زیادی گلوکز در ادرار دفع می‌شود و سطح آن در خون کاهش می‌یابد. به علت دفع زیاد گلوکز در کلیه‌ها، همراه آن مقدار زیادی آب نیز از دست می‌رود. بنابراین این داروها علاوه بر کاهش قند خون، خاصیت ادرارآوری (مدر) نیز دارند.
از داروهای این خانواده می‌توان به داپاگلی فلوزین Dapagliflozin و کاناگلی فلوزین Canagliflozin اشاره نمود. اولی در بازار داروی اروپا و دومی در بازار داروی آمریکا موجود است.
بر اساس مطالعات متاآنالیز، این داروها قادرند HbA1c را به میزان 5/0 تا 7/0 درصد کاهش دهند بنابراین از نظر میزان اثر روی قند خون همانند داروهای گروه مهارکننده‌های DPP-4 بوده و ضعیف محسوب می‌شوند.
این داروها علاوه بر کاهش قند خون، وزن و فشار خون را نیز کاهش می‌دهند. اگر به تنهایی و یا همراه با متفورمین مورد استفاده قرار گیرند باعث افت قند خون «هیپوگلیسمی» نمی‌شوند.
در یک مطالعه استفاده از داپاگلی فلوزین، فشار سیستول خون را به میزان 3.7- تا 3.1- کاهش داده است. همچنین استفاده از داپاگلی فلوزین، کاماگلی فلوزین و اماپاگلی فلوزین emapagliflozin به مدت 12 هفته باعث کاهش وزن 2 تا 3 کیلوگرم شده است.
از عوارض این داروها می‌توان به افزایش عفونت‌های قارچی تناسلی اشاره نمود. در یک مطالعه، استفاده به مدت 24 هفته از این داروها، باعث عفونت قارچی تناسلی در 11 درصد از بیماران شده است. همچنین این داروها شانس عفونت‌های ادراری را نیز به میزان جزئی (حدود 2 درصد) افزایش می‌دهند.
شانس عفونت‌های قارچی و ادراری در زنان و مردان ختنه شده افزایش می‌یابد.
از این داروها نباید در دیابت نوع 1 و یا مبتلایان به دیابت نوع 2 همراه با نارسایی کلیه استفاده کرد.
داروهای این گروه
- کاناگلی فلوزین Conagliflozin با نام تجاری Invokana
- امپاگلی فلوزین Empagliflozin با نام تجارتی Jardiance
- داپاگلی فلوزین Dapagliflozin با نام تجارتی Farxiga
- ایپراگلی فلوزین Ipragliflozin
2. مهارکننده‌های نمک‌های صفراوی
تنها داروی این گروه که در درمان دیابت نوع 2 مورد استفاده قرار می‌گیرد کوله سولام Colesevalam است. این دارو در سال 2008 توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان دیابت مورد تأیید قرار گرفت.
کوله سولام یک ترکیب آب‌گریز و غیرقابل حل در آب است در دستگاه گوارش جذب نمی‌شود و در مدفوع دفع می‌شود. هنگامی که به صورت ترکیب با متفورمین، سولفونیل اوره و یا انسولین مورد استفاده قرار گیرد با مکانیزم ناشناخته باعث کاهش HbA1C به میزان 5/0 تا 7/0 درصد می‌شود.
کاربرد اصلی این دارو درمان چربی بالای خون است و باعث کاهش کلسترول بد LDL-cholesterol می‌شود. عوارض این دارو عبارتند از: قیمت بالا!!، یبوست، تهوع و سوء جذب. همچنین باعث افزایش تری گلیسیرید به میزان 20 درصد می‌شود.
این دارو با نام تجارتی «ولکول» Welchol در بازار دارویی آمریکا و «لودالیس» Lodalis در کانادا به فروش می‌رسد.
3. بروموکریپتین
به علت میزان اثر کم، عوارض گوارشی فراوان و در دسترس بودن داروهای مؤثرتر، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی این داروها درمان پرولاکتین بالای خون است و به این منظور بیش از دو دهه است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یک فرم سریع‌الاثر این دارو با نام تجارتی سایکلوست cycloset توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان دیابت تأیید شده است. زمانی که به صورت تک دارویی و یا همراه داروهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد، HbA1C را به میزان 5.0 تا 4.0 کاهش می‌دهد.
عوارض این دارو عبارتند از: تهوع، استفراغ، سرگیجه و سردرد.
مکانیزم اثر این دارو در کاهش قند خون مشخص نیست.
3. درمان‌های جراحی دیابت نوع 2
این درمان‌ها روی بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 چاق مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر در مبتلایان به دیابت نوع 2 با وزن طبیعی توصیه نمی‌شوند. در پی جراحی، علاوه بر کاهش وزن قابل توجه و پایداری وزن بدن، بهبودی چشمگیری نیز در درمان دیابت و کاهش قند خون صورت می‌گیرد. در مطالعات مختلف میزان اثر درمان‌های جراحی با روش مرسوم درمان دیابت مورد مقایسه قرار گرفته است.
در یک مطالعه 2 ساله در بیماران چاق (با نمایه توده‌ی بدنی بین 40-30) مبتلا به دیابت با سابقه‌ی 2 ساله، بیماران گروه جراحی شده، 20 درصد در مقایسه با درمان‌های مرسوم کاهش وزن داشته‌اند. بیماری دیابت در 73 درصد گروه جراحی در مقایسه با 13 درصد گروه مرسوم بهبودی کامل پیدا کرد.
در یک مطالعه‌ی دیگر، 150 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 و چاقی (با نمایه‌ی توده‌ی بدنی 27 تا 43 درصد) به سه گروه تقسیم شدند. در گروه اول از روش جراحی بای‌پس معده (Gastric bypass) در گروه دوم از روش جراحی اسلیو (Sleeve) و در گروه سوم فقط از درمان دارویی مرسوم استفاده شد. بعد از 12 ماه میزان HbA1C کمتر از 6 درصد در گروه اول 42 درصد در گروه دوم 13 درصد و در گروه سوم 13 درصد بود. میزان کاهش وزن در گروه اول 28 درصد، در گروه دوم 25 درصد و در گروه سوم 5 درصد بود.
با وجود نتایج جالب توجه بالا، به علت عدم اطلاعات کافی در مورد میزان پایداری کاهش وزن، میزان تأثیر جراحی در دیابت‌های با سابقه‌ی طولانی و میزان مهارت تیم جراحی و عوارض مربوطه، هنوز نمی‌توان جراحی را به عنوان یک روش مطمئن برای درمان بیماران مبتلا به دیابت توصیه کرد.