تغذیه در دیابت
کنترل بیماری دیابت بر سه اصل مهم استوار است: رژیم غذایی خاص، ورزش و فعالییت و مصرف صحیح دارو.در مورد ورزش ودارو در جای خود صحبت کرده ایم.در اینجا سعی داریم نکات مهم در تغذیه ی بیماران مبتلا به قند خون را مورد بحث قرار دهیم.
تغذیه در دیابتکنترل بیماری دیابت بر سه اصل مهم استوار است: رژیم غذایی خاص، ورزش و فعالییت و مصرف صحیح دارو.در مورد ورزش ودارو در جای خود صحبت کرده ایم.در اینجا سعی داریم نکات مهم در تغذیه ی بیماران مبتلا به قند خون را مورد بحث قرار دهیم.
در ابتدا دو اصطلاح مهم در علم تغذیه را که بسیار در تفهیم مطتب مهم هستند توضیح می دهیم:
1-هرم راهنمای غذای:این هرم مواد غذایی مختلف را در 6 گروه قرار میدهد و هر گروه بسته به میزان توصییه شده ی مصرفی سطح خاصی از هرم را اشغال می کند.این گروهها ی غذایی عباتند از نان و غلات، سبزیها، میوه ها ،لبنیات ، گوشت و جانشین های آن ، جربیها و شیرینی .
گروه نان و غلات
این گروه شامل گندم ، جو، ارزن ،برنج ، انواع ماکارونی، لازانیا ، رشته ی پلویی و آشی می شود. این گروه علاوه بر تامین کالری منبع بسیار مهمی برای تامین ویتامینهای ریبوفلاوین، تیامین، نیاسین، آهن، پروتیین و منیزیم هستند.
سبزی ها
این گروه فیبر، ویتا مین عای آ و سی .فولات .پتاسیم ومنیزیم را تامیت مکی کنند.
میوه ها
این گروه فیبر. ویتامین های آ ، سی و پتاسیم را تامین میکنند
گوشت و جا نشین های آن
این گروه تامین کننده ی پروتین، فسفر،ویتامین های ب 6، ب12 ، روی ،منیزیم، آهن، نیاسین و تیامین هستند.
لبنیات
غذاهای این گروه تامین کننده ی کلسیم ، ریبوفلاوین، پروتیین ،ویتامین های ب12و آ هستند.
چربی ها و شرینی ها
این گروه از نظر تامین انرژی قابل توجه هستند.برای استفاده از این گروه واحدی پیش نهاد نمی شود زیرا مواد مغذی کمی دارند.غذاهای حاوی جربی شامل کره، مارگارین، روغن ها، خامه، پنیر خامه ای، سرشیر، انواع سس ها و چیپس سیب زمینی می باشند
غذاهای حاوی قند عبارتند از آب نبات، شکلات، شیرینی ها، کیک ، نوشابه های گاز دار، شربت ها، ژله،انواع دسر، مرباهها، شکر وعسل
مشروبات الکلی چون فاغد هر گونه مواد غذایی هستند در هیچ گروه غذای جای ندارند.
اگر به هرم غذایی توجه کنید مشخص است که بیشترین سطح اشغال مربوط به گروه نان و غلات است و این بدان معنی است که قسمت عمده غذای افراد دیابتی باید از مواد غذایی این گروه تامین شود.به ترتیب در یک رژیم غذایی 1600 کالری ، نسبت مواد تشکیل دهنده تغذیه باید به صورت زیر باشد:
6 واحد از گروه نان و غلات، 3 واحد از گروه سبزیها ، 2 واحد میوه ، 2تا3 واحد لبنیات و2 واحد گوشت و جانشین های آن
در هرم غذای باید دقت نمود هیچ گروه از مواد غذای به گروه دیگر برتری ندارد.هیچ گروهی را نمی توان حذف نمود و یا به جای گروه دیگر استفاده کرد.یک رژیم کامل رژیمی است که از هر 5 گروه مواد غذایی در ان استفاده شده باشد.گروه چربی ها و شرینی ها سطح بسیار کمی را اشغال کرده اند واین بدان معنی است که این گروه غیر از تامین انرژی دارای ارزش غذایی دیگری نیستند وا باید به صورت حداقل مورد استفاده قرار گیرند.
هرم غذایی یک فرمول کلی تغذی ه ای به ما می دهد که بر اساس ان کل میزان انرژی و کالری مورد نیاز را باید به نسبت های توصییه شده تقسیم نمود تا مقدار وحدهای مورد نیاز از هر گروه بدست آید.فرض کنید یک مرد میان سال روزانه به 3200 کالری انرزی نیاز داشته باشد در این صورت با در نظر گرفتن فرمول 6 3 2 2 2 وی روزانه باید 12 واحد نان و غلات ،6 واحد سبزی ،4 واحد میوه ،4 واحد لبنیات و 4 واحد گوشت و جانشینان آن مصرف کند.
2-فهرست جانشینی مواد غذایی
فهرست جانشینی مواد غذای را به سه گروه کربوهیدرات(نشاسته ای)، پروتیین و چربی تقسیم می کند ودر نهایت کل نرژی(کالری) مو جود در غذا را محاسبه می کند.هرم غذای ایده ی کلی در مورد فرمول غذای مصرف به ما می دهد ولی در مورد کالری موجود در غذا اطلاعاتی به به ما نمی دهد ولی با استفاده از فهرست جانشین می توان در یافت در هر وعده ی غذایی جه مقدار کالری وجوددارد.اگر بخواهیم به کیفیت و سلامت غذا پی ببریم باید به هرم غذایی توجه کنیم و ببینیم ایا در غذای مصرفی روزانه ،هرم غذایی رعایت شده و از هر 5 گروه غذایی به نسبتهای توصیه شده در غذا وجوددارد یا خیر.ولی اگر بخواهیم به کالری دریافتی دقت کنیم از فهرست جانشین استفاده می کنیم.
در طراحی یک رژیم غذایی ابتدا باید کالری مورد نیاز روزانه را محاسبه کرد.در مرحله ی بعد آن را با توجه به هرم غذایی به نسبت های نان و غلات 6، سبزی 3، میوه ها2 ، لبنیات 2 ، گوشت و جانشین های آن 2 تقسیم نمود و بعد با استفاده از فهرست جانشین موهاد غذایی را انتخاب نمود.
هر واحد غذایی گروه نان و غلات دارای 15 گرم کربوهیدرات (مواد قندی)، گروه سبزیجات 5 گرم کربوهیدرات،گروه میوه ها 15 گرم کربوهیدرات ، لبنیات 12 کرم کربوهیدرات و گروه گوشت فاقد کربوهیدرات است.
جداول واحدهای غذایی در فهرست جانشین
فهرست جانشینی مواد غذایی
در ابتدا پیمانه های متداول در خانه ها
3 قاشق مربا خوری = 1 قاشق غذاخوری
4 قاشق غذا خوری = ربع لیوان
5 قاشق غذا خوری = ثلث لیوان
1 لیوان = 240 گرم، 240 سی سی
1 قاشق مربا خوری = 5 سی سی یا 5 گرم
1 قاشق غذاخوری = 15 سی سی یا 15 گرم
1 لیوان = 16 قاشق غذا خوری
1 اونس مایع = 30 سی سی
1 اونس = 30 گرم
فهرست نشاسته
یک واحد نشاسته=15گرم کربوهیدرات،3گرم پروتیئن ،1گرم-0 چربی و 80 کیلو کالری انرژی.
به طور معمول یک واحد نشاسته برابر نصف لیوان غلات،ماکارونی یا سبزی های نشاسته ای و یا 30 گرم نان است.
| اندازه ی واحد | نوع غذا |
| 2 تکه(45گرم) | نان رژیمی (کالری کاهش یافته) |
| 1 تکه 30 گرم | نان سفبد(فرانسوی)،نان گندم کامل،نان سیاه ( دارای سبوس و چاودار) |
نان(30 گرم) |
نان همبر گری |
| لیوان |
غلات سبوس دار |
| لیوان |
بلغور پخته |
لیوان |
غلات پخته |
| 3 قاشق غذا خوری | آرد خشک |
| لیوان |
جو دوسر |
| لیوان |
ماکارونی پخته |
| 1.5 لیوان | غلات بو داده(برنجک) |
| لیوان |
شیر برنج |
| لیوان |
برنج پخته |
| لیوان |
گندم پرک شده |
| 3 قاشق غذا خوری | جوانه گندم |
| لیوان |
باقلا سبز |
| لیوان |
ذرت |
| 1 عدد(150 گرم) | بلال متوسط |
| لیوان |
نخود سبز |
| 1 عدد(90 گرم) | سیب زمینی کوچک(تنوری یا آب پز) |
| لیوان |
پوره سیب زمینی |
| 1 لیوان | کدو تنبل(زرد نارنجی) |
| 3 لیوان | پف فیل(بدون چربی) |
| 22 گرم | چوب شور |
| 6 عدد | بیسگوویت ترد شور |
| 15-20 عدد(20 گرم) | چیپس بدون چربی(چیپس ذرت و سیب زمینی) |
| لیوان |
انواع لوبیا |
| لیوان |
لپه |
| لیوان |
نخود |
| لیوان |
عدس |
| 3 عدد | بیسکویت |
| 60 گرم | نان ذرت |
| 6 عدد | بیسکویت ترد(کراکر کره ای) |
| 16-25 عدد(90 گرم) | سیب زمینی سرخ شده) |
| 3 لیوان | پف فیل |
| 4-6 عدد(30 گرم) | کراکرهای تهیه شده از گندم کامل همراه با چربی افزودنی |
فهرست میوه ها
یک واحد میوه=15 گرم کربوهیدرات و 60 کالری انرژی
به طور معمول یک واحد میوه شامل یک عد میوه ی تازه ی متوسط یا کوچک،
تا 
لیوان کمپوت میوه یا آب میوه و 
لیوان میوه خشک است.
| نوع غذا | اندازه ی واحد |
| سس سیب شیرین نشده | لیوان |
| زردالو تازه | 4 عدد کامل(165 گرم) |
| کمپوت زردالو | لیوان |
| موز کوچک | 1 عدد(130 گرم) |
| توت سیاه(شاه توت) | 1 لیوان |
| تمشک | 1 لیوان |
| طالبی کوچک |  طالبی(330 گرم) |
| گیلاس تازه | 12 عدد |
| کمپوت گیلاس | لیوان |
| انجیر تازه متوسط | 2 عدد(100 گرو) |
| گریپ فروت(دارابی) بزرگ |
میوه(330 گرم) |
| انگور کوچک | 17 عدد(90 گرم) |
| خربزه | 1 برش(300 گرم) |
| کیوی | 1 عدد(100گرم) |
| پرتقال کوچک | 1 عدد(195 گرم) |
| هتو متوسط تازه | 1 عدد(180 گرم) |
| کمپوت هلو | لیوان |
| گلابی تازه بزرگ | میوه(120 گرم) |
| کمپوت گلابی | لیوان |
| آنانس تازه |  لیوان |
| کمپوت آناناس | لیوان |
| الو کوچک تازه | 2 عدد(150 گرم) |
| انار | میوه |
| خرمالو متوسط | 2 عدد |
| شلیل | 1 عدد |
| کمپوت آلو | لیوان |
| توت فرنگی |  |
| نارنگی کوچک | 2 عدد(240 گرم) |
| هندوانه | 1 برش(400 گرم) |
| انبه | لیوان |
| آب میوه مخلوط، 100% طبیعی |  لیوان |
| آب انگور | لیوان |
| آب گریپ فروت(دارابی)، پرتقال، آناناس و سیب | لیوان |
| آب الوی بخارا | لیوان |
| آب زرشک | 1 لیوان |
| برگه سیب | 4 عدد |
| برگه زردالو | 4 عدد(8 نیمه) |
| برگه ی آلوی بخارا و خرمه | 3 عدد |
| کشمش | 2 قاشق غذاخوری |
| انجیر خشک | 1.5 عدد |
| لواشک | 22 گرم |
| توت خشک |  لیوان |
فهرست شیر
یک واحد شیر بدون چربی و بسیار کم چربی = 12 گرم کربو هیدرات(قند)، 8 گرم پروتیئن ، 0 تا 3 گرم چربی .کالری انرژی
یک واحد شیر کم چربی = 12 گرم کربوهیدرات(قند)، 8 گرم پروتیئن ، 5 گرم چربی و 120 کالری انرزی
یک واحد شیر کامل = 12 گرم کربوهیدرات(قند)، 8 کرم پرو پروتیئن ، 8 کرم چربی و 150 کالری انرژی
| نوع غذا | اندازه ی واحد |
| شیر خیلی کم چربی یا بدون چربی | |
| شیر بدون چربی | |
| شیر .05% چربی | |
| شیر 1% چربی | |
| دوغاب کم چربی یا بدون چربی | |
| شیر بدون چربی غلیظ شده | |
| شیر خشک بدون چربی | |
| ماست میوه بدون چربی یا کم چربی، شیر شیرین شده با آسپارتام یا شیرین کننده های غیر مغذی | |
| شیر کم جربی | |
| شیر 2% چربی | |
| ماست کم چربی | |
| شیر کامل | |
| شیر کامل | |
| شیر کامل غلبظ شده | |
| شیر بز | |
| ماستئ کفیر |
فهرست سایر کربوهیدرات ها
| نوع غذا | اندازه ی واحد | تعدادجانشین در هر واحد(گرم) |
| شیر کاکایو خیلی چرب | 1 لیوان | 2 کربوهیدرات،1 چربی |
| پای میوه | یک ششم پای | 2 کربوهیدرات،2 چربی |
| چیپس سیب زمینی | 12-18 عدد | 1 کربوهیدرات،2 چربی |
| پودینگ معمولی(با شیر کم چرب) | نصف لیوان | 2 کربو هیدرات |
| پودینگ بدون قند(نصف لیوان | نصف لیوان | 1 کربو هیدرات |
| سس ماکارونی و کنسرو | نصف لیوان | 1 کربوهیدرات،1 چربی |
| شربت معمولی | ربع لیوان | 1 کربوهیدرات |
| کیک معمولی | 2 برش | 1 کربوهیدرات،1 چربی |
| دونات | 1 عدد متوسط | 1.5 کربوهیدرات،2 چربی |
| دونات با رویه ی شکر | 60 گرم | 2 کربوهیدرات، 2 چربی |
| ژله معمولی | نصف لیوان | 1 کربوهیدرات |
| بستنی | نصف لیوان | 1 کربوهیدرات، 2 چربی |
| بستنی بدون چربی و بدون شیرینی اضافی | نصف لیوان | 1 کربوهیدرات |
| مربای معمولی | 1 قاشق غذاخوری | 1 کربوهیدرات |
| چیپس ذرت | 6 تا 12 عدد(30 گرم) | 1 کربوهیدرات، 2 چربی |
| ویفر وانیلی | 5 عدد | 1 کربوهیدرات، 2 جربی |
| ماست میوه کم چرب | 1 لیوان | 3 کربوهیدرات، 0تا 1 چربی |
| شیرینی خشک | 2 عدد | 1 کربوهیدرات |
| کیک یزدی با رویه ی شکری | 1 عدد | 2 کربوهیدرات، 1 چربی |
| نوشابه معمولی | 1 لیوان(240 سی سی) | 5 کربوهیدرات |
فهرست سبزی ها
یک واحد سبزی = 5 گرم کربوهیدرات(قند)، 2 گرم پ پروتیئن . 25 کاتری انرژی
به طور معمول هر واحد سبزی معادل نصف لیوان سبزی های پخته و یا 1 لیوان سبزی های خام است.سبزی های نشاسته ای مانند ذرت، نخود و سیب زمینی در فهرست نشاسته قرار می گرند.
| ماچوبه | تره فرنگی |
| آرتیشو | قارچ |
| لوبیا سبز | یامیه |
| جوانه ی گندم | پیاز |
| چغندر | فلفل |
| بروکلی ، اسفناج | کلم دلمه ای(کلم بروکسل) |
| تربچه | اسفناج |
| گل کلم | گوجه فرنگی |
| کلم قمری | سس گوجه فرنگی |
| کلم پیچ | آب گوجه فرنگی |
| کاهو | کنسرو گوجه فرنگی |
| هویج | شلغم |
| کرفس | کدو سبز |
| خیار | فلفل دلمه ای |
| بادمجان | مخلوط سبزی ها(سبزی خوردن، آش، پلویی، خورشتی) |
به طور معمول هر واحد گوشت معادت 30 گرم گوشت قرمز، ماکیان، یا پنیر و نصف لیوان حبوبات است.
یک واحد گوشت بسیار کم چرب = 7 گرم پروتیئن، 0 تا 1 گرم چربی و 35 کالری انرژی
یک واحد گوشت کم چرب = 7 گرم پروتئین،3 گرم چربی و 55 کالری انرژی
یک واحد گوشت با چربی متوسط = 7 گرم پروتیئن، 5 گرم چربی و 75 کالری انرژی
یک واحد گوشت پر چرب = 7 گرم پروتیئن ، 8 گرم چربی و 100 کالی انرژی
| نوع غذا | اندازه ی واحد |
| گوشت بسیار کم چرب و جانشین های آن | |
| گوشت ماکیان، مرغ یا بوقلمون، گوشت(سفید و بدون پوست) | 30 گرم |
| ماهی تازهف یخ زده، سفره ماهی، قزل آلا، ماهی تن تازه و کنسرو در آب | 30 گرم |
| گوشت صدف و میگو | 30 گرم |
| پنیر کم چرب یا بدون چربی محلی | 30 گرم |
| سفیده ی تخم مرغ | 2 عدد |
| هات داگ با لمتر از 1 گرم چربی در هر 30 گرم | 30 گرم |
| قلوه(غنی از کلسترول) | 30 گرم |
| سوسیس با کمتر از 1 گرم چربی در 30 گرم | 30 گرم |
| انواع لوبیا، نخود و عدس پخته | نصف لیوان |
| گوشت کم چرب و جانشین های آن | |
| گوشت گوساله و راسته | 30 گرم |
| گوشت گوسفند، ران و راسته | 30 گرم |
| ماکیان، مرغ و بوقلمون | 30 گرم |
| ماهی آزاد(تازه یا کنسرو) | 30 گرم |
| ساردین | 2 عدد متوسط |
| تن(کنسرو شده در روغن)، بدون مصرف روغن آن | 30 گرم |
| پنیر محلی با 4.5% چربی | ربع لیوان |
| پنیرهای با کمتر از 3 گرم چربی در هر 30 گرم | 30 گرم |
| هات داگ با کمتر از 3 گرم چربی در 30 گرم | 45 گرم |
| دل و جگر(غنی از کلسترول) | 30 گرم |
| گوشت با چربی متوسط و جانشین های آن | |
| گوشت گوساله چرخ کرده و مخلوط | 30 گرم |
| گوشت گوسفند، چرخ کرده و دنده | 30 گرم |
| گوشت کاو چرخ کرده(دنده و سر دست) | 30 گرم |
| ماکیان با گوشت تیره(بدون پوست)ف مرغ سرخ شده | 30 گرم |
| هر نوع ماهی سرخ شده | 30 گرم |
| پنیر با کم تر از 5 گرم چربی در هر 30 گرم(فتا، لیقوان، بلغار) | 30 گرم |
| تخم مرغ(به 3 عدد در هفته محدود شود) | 1 عدد |
| سوسیس با کمتر از 5 گرم چربی در 30 گرم | 30 گرم |
| شیر سویا | 1 لیوان |
| گوشت با چربی زیاد و جانشین های آن | |
| تمام پنیرهای معمولی | 30 گرم |
| تمام ساندویچ های گوشتی بابیشتر از 8 گرم چربی در 30 گرم | 30 گرم |
| سوسیس | 30 گرم |
| هات داگ(بوقلمون یا مرغ) | 1 عدد |
| کره ی بادام زمینی | 2 قاشق غذا خوری |
فهرست چربی ها
یک واحد چربی = 5 گرم چربی و 45 کالری انرژی
به طور معمول یک واحد چربی معادل یا یک قاشق مرباخوری معمولی کره مارگارین یا روغن نباتی و یک قاشق غذاخوری معمولی سس سالاد است.
| نوع غذا | اندازه ی واحد |
| چربی های اشباع با 1 باند دوگانه (MUSA ) | |
| آووکادو |  متوسط(30 گرم) |
| روغن(زیتون، بادام زمینی و دانه ی کتان) | 1 قاشق مرباخوری |
| زیتون سیاه | 8 عدد |
| زیتون سبز | 10 عدد |
| بادام | 6 عدد |
| آجیل مخلوط | 6 عدد |
| بادام زمینی | 10 عدد |
| گردوی آمریکایی(گردویی زیتونی شکل) | 8 نیمه |
| کره بادام زمینی | 2 قاشق غذا خوری |
| دانه ی کنجد | 1 قاشق غذا خوری |
| کنجد کوبیده شده | 2 قاشق غذا خوری |
| چربی های اشباع با چند باند دو گانه (PUSA ) | |
| مارگارین | 1 قاشق غذاخوری |
| مارگارین کم چربی(30- 50% روغن نباتی) | 1 قاشق غذاخوری |
| مایونز | 1 قاشق غذاخوری |
| مایونز کم چربی | 1 قاشق غذاخوری |
| گردو | |
| روغن ذرت، آفتابگردان و سویا | 1 قاشق غذاخوری |
| سس سالاد معمولی | 1 قاشق غذاخوری |
| دانه های روغنی (تخمه کدو و آفتابگردان) | 1 قاشق غذاخوری |
| چربی های اشباع | |
| کره | 1 قاشق غذاخوری |
| کره محلی | 1 قاشق غذاخوری |
| خامه | 1 قاشق غذاخوری |
| پنیر خامه ای معمولی | 1 قاشق غذاخوری |
| سرشیر | 1 قاشق غذاخوری |
| خامه ترش | 2 قاشق غذاخوری |
فهرست غذاهای آزاد
هر واحد غذای آزاد معادل با کمتر از 20 کالری است.میزان این غذاها باید به 3 واحد در روز محدود باشد
| نوع غذا | اندازه ی واحد |
| غذاهای بدون قند یا کم قند | |
| شکلات بدون قند(رژیمی) | 1 عدد |
| مربا و ژله با قند کم(رژیمی) | 2 قاشق مربا خوری |
| شربت بدون(رژیمی) | 2 قاشق غذاخوری |
| چاشنی ها | |
| خیار شور بزرگ | 1.5 عدد |
| سس فلفل تند | |
| آب لیمو | |
| سرکه | |
| سس گوجه فرنگی | |
| ترشی | |
| خردت | |
| نوشیدنی ها | |
| نوشیدنی های رژیمی | |
| قهوه | |
| پودر کاکائو بدون قند | |
| آب معدنی | |
| جای | |
| نوشیدنی های گازدار رژیمی | |
| ادویه ئها | |
| سبزی های معطر | |
| لیمو عمانی | |
| انواع فلفل | |
| پودر سیر | |
| انواع ادویه |
فهرست غذاهای مختلف
| نوع غذا | اندازه ی واحد | تعداد جانشین در هر واحد |
| پیتزا پنیر یا گوشت با نان نازک | 150 گرم | 2 کربوهیدرات، 2 چربی و دو گوشت با چربی متوسط |
| پیتزا یک نفره | 1 عدد | 5 کربو هیدرات، 3 چربی، 3 گوشت با چربی متوسط |
| ماکارونی با گوشت | 1 لیوان(240 گرم) | 2 کربوهیدرات، 1 چربی، 1 گوشت پر چرب |
| آبگوشت | 1 لیوان(240 گرم) | 2 کربوهیدرات، 1 چربی |
| سوپ سبزی با گوشت یا مرغ | 1 لیوان(240 گرم) | 1 کربوهیدرات، 1 گوشت کم چرب |
| سوپ لوبیا | 1 لیوان(240 گرم) | 1 کربوهیدرات، 1 گوشت با چربی خیلی کم |
| سوپ خامه | 1 لیوان(240 گرم) | 1 کربوهیدرات، 1 چربی |
| ساندویچ سوسیس | 1 عدد | 1 کربوهیدرات، 1 چربی، 1 گوشت پر چرب |
| همبرگر معمولی | 1 عدد | 2 کربوهیدرات، 2 گوشت با چربی متوسط |
| همبرگر بزرگ | 1 عدد | 2 کربوهیدرات، 3 گوشت با چربی متوسط، 1 چربی |
| مرغ سوخاری، سینه و بال | 1 عدد | 1 کربوهیدرات، 2 چربی، 4 گوشت با چربی متوسط |
| هات داگ | 1 عدد | 1 کربوهیدرات، 1 چربی،1 گوشت پر چرب |
| ساند.یچ ماهی با سس مایونز | 1 عدد | 3 کربوهیدرات، 3 چربی، 1 گوشت با چربی منوسط |
| سیب زمینی خلال شده(سرخ شده) | 20-25 عدد | 2 کربوهیدرات، 2 چربی |
تعریف تناسب اندام. لاغری و چاقی
برای تشخیص تناسب اندام، چاقی و لاغری از فرمول نمایه ی توده ی بدنی استفاده می شود.در این فرمول وزن فرد بر حسب کیلو گرم بر بلندی قد بر حسب متر به توان 2 تقسیم می شود
نمایه ی توده ی بدنی= اگر عدد حاصل بین 20 تا 25 باشد تناسب اندام وجود دارد.
اگر کمتر 20 باشد فرد لاغر است.
اگر بیش از 25 و کمتر از 30 باشد اضافه وزن دارد.
اگر بین 30 تا کمتر از35 یاشد چاقی خفیف دارد.
اگر بین 35 تا کمتر از 40 باشد چاقی متوسط دارد.
اگر بیشتر تز 40 باشد چاقی شدید دارد.
| BMI(KG/M2) | طبقه بندی |
| <20 | لاغر |
| 25-20 | معمولی |
| 30-25 | اضافه وزن |
| 35-30 | چاقی خفیف |
| 40-30 | چاقی متوسط |
| >40 | چاقی شدید |
مقدار کالری مورد نیاز بر اساس جنس، سن، قد ،وزن و میزان فعالیت متفاوت است.
از دو روش برای محاسبه ی کالری مورد نیاز بالغین استفاده می شود.
در روش اول جدول زیر استفاده می شود:
| 20kcal/کیلوگرم وزن بدن | بزگسالان چاق یا بزگسالان با فعالیت کم |
| 28kcal/کیلوگرم وزن بدن | بزگسالان بزگتر از 55 سال، زنان فعال، مردان با فعالیت کم |
| 30kcal/کیلوگرم وزن بدن | مردان و یا زنان فعال |
| 40kcal/کیلوگرم وزن بدن | مردان خیلی فعال و یا لاغر |
در روش دوم از فرمول بندیکت هریس استفاده می شود:
1-ابتدا انرژی پايه را حساب می کنيم( با استفاده از فرمول هريس بنديکت):
(سن×4.7)-(قد×1.7)+(وزن×9.6)+655=برای زنان
(سن×6.8)-(قد×5)+(وزن×13.7)+66= برای مردان
(قد را به سانتيمتر و وزن را به کيلوگرم در نظر می گيريم)
2-سپس فاکتور فعاليت را برای فرد تعيين می کنيم:
-برای افراد بسيار غير فعال= 1.3
-برای افرادی که کمی فعال هستند= مردان: 1.6 / زنان: 1.5
-برای افرادی که فعاليت متوسط دارند= مردان: 1.7 / زنان: 1.6
-برای افرادی که فعاليت سنگين دارند=مردان: 2.1 / زنان: 1.9
3-انرژی پاِيه را درفاکتور فعاليت ضرب می کنِيم. کالری مورد نياز روزانه بدست می آيد.
در یک بیمار مبتلا به دیابت در ابتدا با ید با توجه به فرمول های فوق مقدار کالری مورد نیاز روزانه رامحاسبه نمود وبعد با توجه به هرم غذایی تعداد واحدهای مورد نیاز در هر گروه مواد غذایی رابدست آورد.در پایان با مراجعه به لیست جایگزین ، مواد غذای مور د نظر را انتخاب نمود.فرض کنید فرشید 45 ساله مبتلا به دیابت است.قد و وزن او به ترتیب 175 سانتیمتر و71 کیلوگرم است.فرشید کارمند آموزش و پرورش است و عصرها استراحت می کند.کالری مورد نیاز روزانه و نسبت های مرد نیاز او از هر گروه غذایی چقدر است؟
ابتدا نمایه ی توده ی بدنی را محاسبه می کنیم.
3.06=1.75*1.75
23=3.06÷71
پس نما یه توده ی بدنی او 23 است که مناسب است و لاغر نیست و اضافه وزن نیز ندارد.
کالری مورد نیاز:
2130=71*30
او باید 2130 کالری را به نسبت 6 3 2 2 2 بین گروههای غذای به تر تیب نان و غلات، سبزیجات، میوه ها، لبنیات و گوشت تقسیم کند.بنابر این:
15=6+6+2+2+2
142=15÷2130
852=6*142
142=15÷2130
852=6*142
بنابر این 850 کالری باید از گروه نان و غلات مصرف کند.
با مراجعه به جدول فهرست جانشینی گرو نان وغلات متوجه می شویم هر واحد غذایی در این گروه 80 کتری انرژی دارد.بناب این:
11=80÷852
بنابر این به 11 واحد از گروه نان و نیاز دارد.
بنابر این 850 کالری باید از گروه نان و غلات مصرف کند.
426=3*142
بنابر این 850 کالری باید از گروه نان و غلات مصرف کند.
با مراجعه به جدول فهرست جانشینی گرو سبزی ها متوجه می شویم هر واحد غذایی در این گروه 20 کالری انرژی دارد.بناب این:
22=20÷426
22=20÷426
بنابر این به 22 واحد مواد غذایی از گروه سبزی ها نیازدارد.
284=2*142
284 کالری از گروه میوه ها.284 کمتری از گروه لبنیات و 284 کالی از گروه گوشت و جایگزین های آن.
با مراجعه به جدول جانشینی، هر واحد میوه 60 کالری انرزی دارد.بنابر این:
5=60÷284
بنابر این به 5 واحد میوه نیاز دارد که بهتر است در 3 میان وعده تقسیم شود.
با مراجعه به جدول جانشینی، هر واحد لبنیات کم چرب 90 کالری انرزی دارد.بنابر این:
3=90÷284
پس به 3 واحد لبنیات نیاز دارد.
با مراجعه به جدول جانشینی، هر واحد گوشت کم چرب 35 کالری انرزی دارد.بنابر این:
8=35÷284
بنابر این به 8 واحد گوشت و یا جانشینان آن نیاز دارد.
توزیع کالری دریافتی روزانه
65%کالری دریافتی باید در 3 وعده ی اصلی به صورت 20 تا 30% صبحانه، 20 تا 35% ناهار و 20 تا 40 درصد شام و 35% باقی مانده در 3 میان وعده تقسیم شود.
65%کالری دریافتی باید در 3 وعده ی اصلی به صورت 20 تا 30% صبحانه، 20 تا 35% ناهار و 20 تا 40 درصد شام و 35% باقی مانده در 3 میان وعده تقسیم شود.
محاسبه کاری مورد نیاز کودکان و نوجوانان
کودکان:
100 کلری برای هر کیلوگرم وزن در سال اول زندگی
پسران:125 کیلوکالری را در سن بر حسب سال ضرب کنید ونتیجه را با 1000 جمع کنید.
دختران:100 کیلوکالری را در سن بر حسب سال ضرب کنید ونتیجه را با 1000 جمع کنید.
حدود 20% کالری افافه برای فعالیت اضافه کنید.
نوجوانان:
1000 کیلو کالری برای سال اول زندگی
100 کیتو کاتری به ازای هر سال تا 11 سالگی
دختران 11-15 سال:100 کیلوکالری به ازای هر سال اضافه می شود.
دختران بیش از 15 سال همانند بالغین حساب می شود.
پسران 11-15 سال:200 کالری به ازای هر سال اضافه می شود.
پسران بالای 15 سال:
بسیار فعال است.50 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
فعالیت معمولی دارد.40 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
فعالیتی ندارد.15 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
کودکان:
100 کلری برای هر کیلوگرم وزن در سال اول زندگی
پسران:125 کیلوکالری را در سن بر حسب سال ضرب کنید ونتیجه را با 1000 جمع کنید.
دختران:100 کیلوکالری را در سن بر حسب سال ضرب کنید ونتیجه را با 1000 جمع کنید.
حدود 20% کالری افافه برای فعالیت اضافه کنید.
نوجوانان:
1000 کیلو کالری برای سال اول زندگی
100 کیتو کاتری به ازای هر سال تا 11 سالگی
دختران 11-15 سال:100 کیلوکالری به ازای هر سال اضافه می شود.
دختران بیش از 15 سال همانند بالغین حساب می شود.
پسران 11-15 سال:200 کالری به ازای هر سال اضافه می شود.
پسران بالای 15 سال:
بسیار فعال است.50 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
فعالیت معمولی دارد.40 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
فعالیتی ندارد.15 کیلو کالری به ازای هر کیلوگرم اضافه شود.
امیدوارم با توجه به بحثهای فوق به سوال مشترک بیماران مبتلا به دیابت در زمیته ی تغذیه پاسخ گفته باشم.سوال مشترک مبتلایان به دیابت این است:چه می توانیم بخوریم؟ آیا می توانیم میوه هم بخوریم؟چه مقدار؟برنج و نان چگونه؟
اگر فرض بگیریم یک مرد فعال که با تناسب اندام مبتلا به دیابت شده باشد مجاز است از تمام 5 گروه غذایی استفاده کند.در مباحث قبلی گفتیم در یک رژیم غذایی 1600 کالری فرد روزانه به 6 واحد از گروه نان و غلات، 3 واحد از گروه سبزی ها، 2 واحد از گروه میوه ها، 2 تا 3 واحد از گروه لبنیات و 2 واحد از گروه گوشت و جانشین های آن نیاز دارد.بنابراین بیمارما که روزانه به 3200 کالری نیاز دارد می تواند روزانه به ترتیب 12 واحد نان و غلات، 6 واحد سبزی جات، 4 واحد میوه، 4 واحد لبنیات و 4 واحد گوشت مصرف نماید.با مراجعه به جدول جایگزین مواد غذایی می تواند غزاهای مرد علاقه خود را انتخاب نماید.برای مثال در مورد میوه 4 واحد به قرار زیر است(به جدول فهرست میوه ها مراجعه کنید).فرض کنیم فصل تابستان است و بیمار مورد نظر دوست دارد از میوه های جالیزی استفاده نماید.در این صورت در مجموع می تواند روزانه 1200 تا 1500 گرم خربزه یا طالبی و یا 1600 گرم هندوانه ویا 15 تا 20 عدد زردالو ویا بسیاری از میوه های دیگر استفاده نماید.باید توجه نمود که بهتر است میوه ی مورد نباز روزانه را در 3 میان وعده تقسیم کند و میل بفرماید.
اگر فرض بگیریم یک مرد فعال که با تناسب اندام مبتلا به دیابت شده باشد مجاز است از تمام 5 گروه غذایی استفاده کند.در مباحث قبلی گفتیم در یک رژیم غذایی 1600 کالری فرد روزانه به 6 واحد از گروه نان و غلات، 3 واحد از گروه سبزی ها، 2 واحد از گروه میوه ها، 2 تا 3 واحد از گروه لبنیات و 2 واحد از گروه گوشت و جانشین های آن نیاز دارد.بنابراین بیمارما که روزانه به 3200 کالری نیاز دارد می تواند روزانه به ترتیب 12 واحد نان و غلات، 6 واحد سبزی جات، 4 واحد میوه، 4 واحد لبنیات و 4 واحد گوشت مصرف نماید.با مراجعه به جدول جایگزین مواد غذایی می تواند غزاهای مرد علاقه خود را انتخاب نماید.برای مثال در مورد میوه 4 واحد به قرار زیر است(به جدول فهرست میوه ها مراجعه کنید).فرض کنیم فصل تابستان است و بیمار مورد نظر دوست دارد از میوه های جالیزی استفاده نماید.در این صورت در مجموع می تواند روزانه 1200 تا 1500 گرم خربزه یا طالبی و یا 1600 گرم هندوانه ویا 15 تا 20 عدد زردالو ویا بسیاری از میوه های دیگر استفاده نماید.باید توجه نمود که بهتر است میوه ی مورد نباز روزانه را در 3 میان وعده تقسیم کند و میل بفرماید.
ورزش و دیابت
ورزش در درمان افراد مبتلا به دیابت نقش موثری دارد و به بهبود مقاومت به انسولین،کاهش وزن، کاهش فشار خون و چربیهای خون و جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی موثر است.همچنین نیاز به مصرف انسولین و یا قرص های خوراکی ضد دیابت را کاهش می دهد.قبل از شروع فعالیت ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده فعالیت ورزشی ممکن است منجر به افزایش قند خون و بروز کتو اسیدوز دیابتی شود.زمانی که قند خون شما بالاتر از 250 میلی کرم در صد است فعاتیت ورزشی را به تعویق بیاندازید.فعالیت های ورزشی شدید ممکن است باعث افت شدید قند در جریان ورزش و حتی تا 6 ساعت بعد از آن شود.در بیماران مبتلا به ایسکمی قلبی فعالیت شدید ورزشی ممکن است منجر به سکته ی قتبی و یا مغزی شود. فعالیت های ورزشی که همراه با زورزدن زیاد هستند مانند وزنه برداری ویا نیاز به حرکتهای ناگهانی و سربع سر دارند ممکن است منجر به خون ریزی شبکیه چشم شوند.
اندازه گیری میزان قند خون قبل از شروع ورزش. در طوت ورزش و تا 6 ساعت بعد از ان از ضروریات است.
به طور معمول یک ساعت فعاتیت ورزشی نیاز به مصرف 15 گرم کربوهیدرات اضافی دارد.
تطابق انسولین دریافتی برای جلوگیری از افت قند ضروری است.
اگر قند خون شما قبت از ورزش 250 و یا بیشتر است تا پایین آمدن آن از فعالیت ورزشی خودداری کنید.
مصرف کربوهیدراتها در ورزش
ورزش در درمان افراد مبتلا به دیابت نقش موثری دارد و به بهبود مقاومت به انسولین،کاهش وزن، کاهش فشار خون و چربیهای خون و جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی موثر است.همچنین نیاز به مصرف انسولین و یا قرص های خوراکی ضد دیابت را کاهش می دهد.قبل از شروع فعالیت ورزشی با پزشک خود مشورت کنید.در افراد مبتلا به دیابت کنترل نشده فعالیت ورزشی ممکن است منجر به افزایش قند خون و بروز کتو اسیدوز دیابتی شود.زمانی که قند خون شما بالاتر از 250 میلی کرم در صد است فعاتیت ورزشی را به تعویق بیاندازید.فعالیت های ورزشی شدید ممکن است باعث افت شدید قند در جریان ورزش و حتی تا 6 ساعت بعد از آن شود.در بیماران مبتلا به ایسکمی قلبی فعالیت شدید ورزشی ممکن است منجر به سکته ی قتبی و یا مغزی شود. فعالیت های ورزشی که همراه با زورزدن زیاد هستند مانند وزنه برداری ویا نیاز به حرکتهای ناگهانی و سربع سر دارند ممکن است منجر به خون ریزی شبکیه چشم شوند.
اندازه گیری میزان قند خون قبل از شروع ورزش. در طوت ورزش و تا 6 ساعت بعد از ان از ضروریات است.
به طور معمول یک ساعت فعاتیت ورزشی نیاز به مصرف 15 گرم کربوهیدرات اضافی دارد.
تطابق انسولین دریافتی برای جلوگیری از افت قند ضروری است.
اگر قند خون شما قبت از ورزش 250 و یا بیشتر است تا پایین آمدن آن از فعالیت ورزشی خودداری کنید.
مصرف کربوهیدراتها در ورزش
| مصرف کربوهیدرات (گرم) | سطح گلوکز MG/DL | نوع فعالیت |
| 10-15 نیازی به افزایش کربوهیدرات نیست |
<100 >100 |
ورزش کوتاه مدت و با شدت کم(30 دقیقه پیاده روی و یا دو چرخه سواری ملایم) |
| 30-40 15 نیازی به افزایش کربوهیدرات نیست |
<100 100-180 180-300 |
ورزش با مدت و شدت متوسط (30 -60 دقسقه تنیس.شنا.دویدن آهسته و دوچرخه سواری ملایم) |
| 45 30-45 15 به ازای هر ساعت |
<100 100-180 180-300 |
ورزش طولانی مدت با شدت متوسط(1ساعت یا بیشتر فوتبال. بسکتبال. هاکی و دوچرخه سواری با سرعت زیاد) |
